Tips voor concertfotografen
Wanneer je een concert fotografeert, zul je het moeten doen met de omstandigheden die je gepresenteerd worden. Bij concertfotografie heb je immers nauwelijks invloed op het licht of de pose. Soms kun je een korte blik stelen en de aandacht vangen van de artiest, maar voor het merendeel kun je alleen registreren en is er geen plaats voor regisseren. Dat is dus echt iets anders dan een studioshoot, waar je het licht onder controle hebt, of een reportage waarbij je een bruidspaar poseert en achtergronden manipuleert.
Ik kan je deze tips geven:
1. Zet je toestel op manuele belichting (M), zodat je zelf controle hebt over de belichtingsdriehoek (sluitertijd, diafragma en ISO). Wanneer je de camera hierin laat meebeslissen door gebruik te maken van automatische sluitertijd (S), aperture (A), of automatische ISO, is de kans groot dat de camera zich laat foppen door de lampen op het podium. Bovendien ontstaan er dan foto's die veel tijd vergen in de bewerking op de computer. Elke keer dat je de ontspanner indrukt, kiest de camera immers opnieuw zijn belichting en produceert zo een reeks foto's die allemaal verschillend belicht zijn.
2. Is er weinig licht en moet je je ISO verhogen, weet dan hoever je daarmee kunt gaan om te voorkomen dat je foto's onbruikbaar lelijk worden door de introductie van ruis. Je lenskeuze is hierin zeer bepalend.
3. Kies de juiste lens. Met een goede, lichtsterke lens kun je nog steeds goed, bruikbare foto's produceren bij hogere ISO waarden. Denk hierbij aan f/2,8. Hoe kleiner dat getal is, hoe beter. Een bijkomend voordeel van een lichtsterke lens wordt vaak over het hoofd gezien: ze zien meer contrast bij weinig licht en dit komt het focussen ten goede. Het scherpstellen gebeurt namelijk bij de maximale lensopening. Pas bij het afdrukken zal de camera het diafragma op de ingestelde waarde brengen, waarna deze weer direct op de grootste stand springt om de volgende foto te focussen. Wanneer een lens veel licht kan doorlaten, focust deze dus ook makkelijker. Diafragma's van f/1,8 of f/1,4 kom je eigenlijk alleen tegen bij de zogenaamde "prime" lenzen. Dit zijn lenzen met een vaste brandpuntsafstand.
4. Vul je beeld. Hoewel prime lenzen veel licht doorlaten en je ISO dus laag kan blijven, kies ik meestal voor zoomlenzen. Waarom? Omdat je met een zoomlens je beeld kunt vullen. Wanneer je je compositie achteraf in de computer moet doen en je dus stukken van de foto wegsnijdt (croppen), zoom je als het ware achteraf in op de foto. Het gevolg is dat deze al snel kwaliteit verliest, want je zoomt ook in op de ruis die aanwezig kan zijn. Maak je compositie en vul je beeld vóór je de sluiterknop indrukt en geef zo je foto maximale kwaliteit.
5. Hoe langer je focus lengte (FL) wordt, hoe sneller de sluitertijd moet zijn. Gebruik je een 70-200 mm lens? Dan moet je er dus voor zorgen dat je sluitertijd bij maximaal inzoomen (FL 200mm), minimaal 1/200 sec bedraagt. Elke beweging die de fotograaf maakt, wordt immers door de lange lens versterkt. Bij een te lage sluitertijd, produceer je "bewogen foto's", doordat je de camera nu eenmaal niet honderd procent stil kunt houden.
6. Kun je dichterbij het podium komen, of maak je een overzichtsshot, zoom dan uit. Het gevolg is dat jouw bewegingen minder versterkt worden doordat je je lens korter maakt (FL 70mm). Hierdoor kun je de sluitertijd verlagen tot 1/70 sec., zodat er langer licht op de sensor valt en de ISO omlaag kan. Dit levert foto's met minder ruis en een beter kleurcontrast op, terwijl je bewegingsonscherpte door "camera shake" voorkomt. Hierbij wil ik graag opmerken dat korte lenzen je beeld ernstig kunnen vertekenen, met name wanneer je je camera niet horizontaal houdt, maar omhoog richt naar het podium. Lijnen verkrommen en divergeren. Hoewel je dit in de computer soms redelijk goed kunt corrigeren, is voorkomen altijd beter dan genezen.
7. Past de sluitertijd bij de gebruikte focuslengte? Zorg er dan ook voor dat deze past bij de actie op het podium. Heb je nét de sluitertijd lekker laag staan omdat je een korte lens gebruikt..... beginnen ze op het podium te dansen. Wil je nu de actie bevriezen, dan heb je minimaal 1/250 sec. nodig om de bewegingsonscherpte binnen de perken te houden. Die handen en benen zwaaien zowat met honderd kilometer per uur door de lucht! Diepe zucht! Daardoor moet de ISO weer omhoog, jammer, maar je kunt dan wél weer gerust inzoomen tot 200 mm en je frame vullen. Dat is dan weer een voordeel.
8. "Knijp je lens" een beetje. Hoewel je misschien geneigd bent om bij weinig licht de grootste lensopening te gebruiken, is dat niet altijd slim. Vooral niet als de artiesten op het podium beweeglijk zijn. Bij een grote lensopening is de scherptediepte namelijk klein. Wanneer je scherp stelt, mogen jij of je onderwerp niet meer ten opzichte van elkaar bewegen voordat je de foto maakt. Dit effect is het grootst bij een beweging naar elkaar toe of van elkaar af. Op het moment dat je afdrukt, kan de zanger of danseres immers je dunne scherptevlak verlaten hebben. Het knijpen van de lens is, onder goede lichtomstandigheden, sowieso aan te raden. Wanneer het diafragma helemaal openstaat, is de lens nooit op zijn scherpst. De beelden zijn dan "soft". Probeer het maar eens uit. Maak een aantal foto's van hetzelfde onderwerp bij verschillende diafragmawaarden. Ontdek zo de "sweet spot" van je lens. Deze ligt vaak tussen f/5,6 en f/11!
9. Zijn de artiesten zeer beweeglijk en heb je een snellere sluitertijd gekozen (b.v. 1/250 sec)? En heb je je scherpte verdiept door de lens iets te knijpen (b.v. f/4)? En heb je daarop je ISO aangepast (b.v. ISO 2000)? Maar zijn je beelden nog steeds niet scherp? Bekijk dan of je camera een continue focus, of 3D (tracking) focusfunctie heeft. Op het moment dat je scherp stelt, volgt het focussysteem je onderwerp. Zo blijft dit scherp in beeld, ook wanneer de afstand tot de camera veranderd. Als dat niet helpt, zul je de sluitertijd moeten verhogen en/of het diafragma moeten verkleinen.
10. Schiet RAW-formaat foto's en geen jpegs. In de nabewerking zul je er versteld van staan hoeveel je nog kunt corrigeren wanneer je met RAW bestanden werkt. Uiteraard doe je je uiterste best om je belichting optimaal te regelen tijdens het fotograferen, want als je in de computer teveel moet compenseren, zal de kwaliteit eronder lijden, óók als je in het RAW formaat schiet. Maar de extra marge ten opzichte van jpeg is echt enorm.
Bonustip
Bij veel camera's werkt het focussysteem het best wanneer je het centrale focuspunt selecteert. Bovendien wordt dan het focus hulplicht op de camera ingeschakeld. Lukt het de camera maar niet scherp te stellen, controleer dan niet alleen of je lens en je camera op autofocus (AF) staan, maar ook of je het centrale focuspunt gebuikt. Bij slechte lichtomstandigheden is het niet handig je focus hulplicht (per ongeluk) uit te schakelen doordat je een ander focuspunt hebt gekozen. I know ;-)!.
Succes bij je volgende shoot!
Door: Maik Jansen
